លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ប្រធានថ្មីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន កាលពីចុងខែមេសា ឆ្នាំ២០១៥នេះ បានថ្លែងក្នុងកម្មវិធីសម្ពោធរោងចក្រចម្រាញ់ដូងប្រេងទី២ នៅខេត្តព្រះសីហនុថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាមិនចេះដណ្ដើមអំណាចគ្នាទេ ។
នៅពេលនោះ លោកថា ក្នុងករណីប្រធានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាទទួលមរណភាព នោះលោកគឺជា បេក្ខភាពប្រធានថ្មី ហើយគណបក្សនេះមិនប្រជែងគ្នាយកអំណាចនោះឡើយ ។
ប៉ុន្តែក្នុងការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងប្រធាន និងអនុប្រធានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា កាលពីថ្ងៃទី២០ ខែមិថុនា កន្លងមកនេះ មានរូបភាពដូចជាការបោះឆ្នោតជាកញ្ចប់ ដោយក្នុងសន្លឹកឆ្នោតមានដាក់ឈ្មោះបេក្ខភាពប្រធានគណបក្សរួចជាស្រេច គឺឈ្មោះលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន ចំណែកឯបេក្ខភាពអនុប្រធានមានពីរនាក់ គឺលោក ស ខេង និងលោក សាយ ឈុំ ដោយក្នុងនោះមានប្រអប់បីសម្រាប់អ្នកបោះឆ្នោតសម្រេចចិត្ត គឺយល់ព្រម មិនយល់ព្រម និងអនុបវាទ ។
លោក សាយ ឈុំ (ឆ្វេង) និងលោក ស ខេង អនុប្រធានថ្មីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា
ការបោះឆ្នោតក្នុងរូបភាពបែបនេះ នាំឲ្យមជ្ឈដ្ឋានអ្នកតាមដាននយោបាយមានការសង្ស័យថា ផ្ទៃក្នុងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាអាចមិនមានការទុកចិត្តគ្នា ។ ប៉ុន្តែតើអ្នកវិភាគនយោបាយយល់ឃើញយ៉ាងណាក្នុងករណីនេះ?
សម្រាប់អ្នកវិភាគឯករាជ្យ លោក អ៊ូ វីរៈ យល់ថា ការបោះឆ្នោតជាកញ្ចប់មិនមែនជាបញ្ហានោះទេ ព្រោះលោកថា នៅអាមេរិក ការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតី និងអនុប្រធានាធិបតីក៏គេធ្វើជាកញ្ចប់ដែរ ។ ប៉ុន្តែលោកថា បញ្ហាគឺនៅត្រង់ថា តើការបោះឆ្នោតជាកញ្ចប់នោះ មានកញ្ចប់ផ្សេងទៀតសម្រាប់ចូលរួមប្រកួតប្រជែងត្រឹមត្រូវឬទេ «រឿងខ្លះបោះឆ្នោតជាកញ្ចប់គឺជារឿងមួយដែលត្រឹមត្រូវទៅវិញទេ ប៉ុន្តែសំខាន់ថាតើរូបមន្តហ្នឹងវាធានាប្រជាធិបតេយ្យឬក៏អត់ បានន័យថា មានការបោះឆ្នោតត្រឹមត្រូវ មានការប្រកួតប្រជែងជាត្រឹមត្រូវ ។ ឧទាហរណ៍បុគ្គលពីរនាក់ គាត់ជាប្រធាន និងជាអនុប្រធាន គាត់ត្រូវឈរឈ្មោះជាកញ្ចប់ អាហ្នឹងគឺបទបញ្ជាផ្ទៃក្នុងគេនិយាយអ៊ីចឹង ។ បុគ្គលពីរនាក់ផ្សេងទៀតឈរឈ្មោះជាប្រធាន អនុប្រធានវិញ តទល់គ្នា អាហ្នឹងមានអីខុស» ។
ចំពោះករណីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បោះឆ្នោតជ្រើសរើសប្រធាន និងអនុប្រធានពីរនាក់ជាកញ្ចប់ លោក អ៊ូ វីរៈ យល់ថា ដោយសារតែមិនមានបេក្ខជនប្រកួតប្រជែង ព្រោះមានបេក្ខជនប្រធានតែមួយ ហើយបេក្ខជនអនុប្រធានតែពីរនាក់ ។
សម្រាប់សាស្ត្រាចារ្យវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយលោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា មានប្រសាសន៍ថា កាលពីឆ្នាំ២០០៤ នៅកម្ពុជា មានករណីចម្លែកមួយ គឺការបោះឆ្នោតជាកញ្ចប់ ដោយក្នុងនោះបោះឆ្នោតទាំងសភា ទាំងរដ្ឋាភិបាលក្នុងកញ្ចប់ជាមួយគ្នា ដែលលោកយល់ថា ការបោះឆ្នោតបែបនេះបង្ហាញឲ្យឃើញនូវការមិនទុកចិត្តគ្នា ។ ប៉ុន្តែលោកថា ការបោះឆ្នោតជាកញ្ចប់ ក៏មានរូបភាពល្អសម្រាប់គណបក្សនយោបាយផងដែរ ព្រោះដើម្បីរក្សាលំនឹង និងស្ថេរភាពផ្ទៃក្នុងបក្ស ព្រមទាំងបញ្ចៀសរូបភាពបែកបាក់ផងដែរ ។
លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា បន្តថា «កុំឲ្យថា កុំឲ្យមានគេហៅថា បែងចែកនិន្នាការបាត់ជំនឿទុកចិត្តទី១ ។ ទី២ កុំឲ្យមើលឃើញរូបភាពនៃការបែងចែក អ៊ីចឹងគេដាក់តែមួយសារទៅ គឺវាអាចហៅថា រម្ងាប់អារម្មណ៍ ឬក៏ពាក្យពេជន៍ ជំនឿ ឬគេហៅថា អស្ថិរភាពនៅក្នុងបក្សបានច្រើន» ។
ផ្អែកតាមអ្នកវិភាគទាំងពីរឃើញថា ការបោះឆ្នោតជាកញ្ចប់ ជាដំណោះស្រាយល្អមួយសម្រាប់អ្នកនយោបាយ ក្នុងការរក្សាស្ថេរភាព និងការឯកភាពផ្ទៃក្នុងបក្ស ៕
សង្គមស៊ីវិលថា ជំនួយបរទេសសម្រាប់ គ.ជ.ប មិនទាន់អាចធានាការបោះឆ្នោតឲ្យត្រឹមត្រូវ១០០ភាគរយ
សង្គមស៊ីវិលដែលឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា លើកឡើងថា ជំនួយបរទេសលើកំណែទម្រង់ការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា គ្រាន់តែជាចំណុចចាប់ផ្តើមថ្មីមួយទៀត តែមិនទាន់អាចធានាការបោះឆ្នោតនៅថ្ងៃខាងមុខប្រព្រឹត្តទៅដោយរលូន និងភាពត្រឹមត្រូវនោះទេ ។
កាលពីម្សិលមិញមន្ត្រីសហភាពអឺរ៉ុបសន្យាផ្តល់ជំនួយហិរញ្ញវត្ថុប្រមាណ១០លានអ៊ឺរូ (ប្រមាណ១១,៣លានដុល្លារ) ចំណែកជប៉ុនសន្យាផ្តល់ជំនួយខាងបច្ចេកវិទ្យា និងឧបករណ៍ផ្សេងៗ តែមិនទាន់បញ្ចេញតួលេខទឹកប្រាក់ដែលនឹងផ្តល់ជំនួយនោះទេសម្រាប់គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំករបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) ។
នាយកប្រតិបត្តិអង្គការឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតហៅកាត់ថាខុមហ្វ្រែលលោក គល់ បញ្ញា ស្វាគមនន៍ចំពោះស្ថានទូតជប៉ុន និង សហភាពអ៊ឺរ៉ុប ដែលបង្ហាញឆន្ទៈជួយដល់កម្ពុជាក្នុងការធ្វើកំណែទម្រង់ការបោះឆ្នោតឲ្យបានប្រសើរជាងមុន និងឈានទៅរកភាពយុត្តិធម៌ ។ យ៉ាងនេះក្តី លោកថា ជំនួយនេះគ្រាន់តែជាចំណុចចាប់ផ្តើមប៉ុណ្ណោះមិនទាន់អាចធានាបានការបោះឆ្នោតមួយមានយុត្តិធម៌១០០ភាគរយនោះទេ។
លោក គល់ បញ្ញា បន្តថា «ទើបចាប់ផ្តើមទេដំណើរការនេះ មិនអាចយើងទៅសន្និដ្ឋានអីភា្លមៗទេ ប៉ុន្តែខ្ញុំស្វាគមន៍ចំពោះការខិតខំជួយពីសហគមន៍អន្តរជាតិ ដែលជួយបន្ថែមនូវការរៀបចំកំណែទម្រង់ការបោះឆ្នោតឲ្យបានកាន់តែល្អប្រសើរ ហើយសហគមន៍អន្តរជាតិគេបានខិតខំជួយការងារបោះឆ្នោតយើង មិនមែនត្រឹមឆ្នាំមុខនេះទេ គេជួយពីមុនតាំងពីការរៀបចំការបោះឆ្នោត តាំងពីដំបូងតាំង១៩៩៣មក ។ ប៉ុន្តែទោះបីយ៉ាងណាក៏ដោយ ឥឡូវនេះជាការចាប់ផ្តើមមួយទៀតដែលត្រូវពិនិត្យមើលចូលរួមទៀតគ្រាន់តែយើងឃើញភ្លាមយើងសន្និដ្ឋានភ្លាម យើងមិនទាន់អាចសន្និដ្ឋានអីភ្លាមទេ ប៉ុន្តែវាជាដំណើរចាប់ផ្តើមល្អត្រឹមត្រូវមួយដែលមានការចូលរួមការគាំទ្រពីសហគមន៍អន្តរជាតិ» ។
បើតាមលោក គល់ បញ្ញា មូលហេតុដែលធ្វើឲ្យការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៣កន្លងមកមានភាពមិនប្រក្រតី ដោយសារខ្វះធនធានមនុស្ស ខ្វះបច្ចេកទេស បញ្ហានយោបាយ និងខ្វះតម្លាភាពក្នុងការគ្រប់គ្រង់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយជាដើម ។
សម្រាប់នាយកប្រត្តិបត្តិអង្គការតម្លាភាពនៅកម្ពុជាលោក ព្រាប កុល យល់ថា វាជារឿងល្អដែលសហគមន៍អឺរ៉ុប និងរដ្ឋាភិបាលជប៉ុនផ្តល់ជំនួយដល់ គ.ជ.ប ទាំងផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ និងមធ្យោបាយផ្សងៗ សម្រាប់ធ្វើកំណែទម្រង់ការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា ។ ប៉ុន្តែលោកថា ចំពោះប្រសិទ្ធភាព សារៈប្រយោជន៍ និងលទ្ធផលនៃកំណែទម្រង់នេះធ្វើបានកម្រិតណានោះអាស្រ័យលើឆន្ទៈនយោបាយ និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងគណបក្សនយោបាយ និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ជាពិសេស គ.ជ.ប ។ លោក ព្រាប កុល បន្ថែមថា «ជំនួយប្រទេសកម្ពុជាយើង យើងទទួលបានច្រើនពាន់លានមកហើយ មិនប្រាកដថាជំនួយច្រើន មានលុយច្រើនធ្វើទៅបានជោគជ័យទាំងអស់ទេ ចឹងត្រូវចាំមើលសិន» ។
បើតាមប្រធាន គ.ជ.ប លោក ស៊ិក ប៊ុនហុក អ្នកជំនាញរបស់សហភាពអឺរ៉ុប និងជប៉ុន នឹងត្រូវបញ្ជូនមកកម្ពុជាជាបន្តបន្ទាប់ ចាប់ពីខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៥ខាងមុខ ។
គួររំឭកថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានស្នើឲ្យប្រទេសជប៉ុន និងសហភាពអឺរ៉ុប សហការជាមួយ គ.ជ.ប ដោយជួយផ្តល់ជំនួយទាំងថវិកា និងបច្ចេកទេស ដើម្បីជំរុញយន្តការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជាដំណើរការទៅដោយត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ បន្ទាប់ពីប្រទេសនេះមានជម្លោះនយោបាយបន្តបន្ទាប់ ក្រោយការបោះឆ្នោតម្តងៗ ៕
តំណាងរាស្រ្តបក្សប្រឆាំងនឹងសុំឲ្យលោក សម រង្ស៊ី ចរចា ករណីធ្វើសន្និសីទកាសែតនៅសភា
តំណាងរាស្រ្តបក្សប្រឆាំង លោក អ៊ុំ សំអាន ឲ្យដឹងថាខ្លួន និងតំណាងរាស្រ្តផ្សេងទៀត នឹងស្នើសុំឲ្យប្រធានគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ លោក សម រង្ស៊ី ចរចាជាមួយប្រធានរដ្ឋសភា លោក ហេង សំរិន ករណីមិនអនុញ្ញាតឲ្យតំណាងរាស្រ្តគណបក្សប្រឆាំងធ្វើសន្និសីទស្តីពីបញ្ហាព្រំដែននៅវិមានរដ្ឋសភា។
កាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៥ ប្រធានរដ្ឋសភា លោក ហេង សំរិន បានសម្រេចមិនអនុញ្ញាតឲ្យតំណាងរាស្រ្តគណបក្សសង្រ្គោះជាតិដែលរកឃើញពីការបាត់បង់ទឹកដីទៅឲ្យប្រទេសវៀតណាម ធ្វើសន្និសីទសារព័ត៌មាននៅវិមានរដ្ឋសភា ពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាព្រំដែន ដោយហេតុផលថារដ្ឋសភាមិនបានឲ្យតំណាងរាស្រ្តបំពេញបេសកកម្មលើបញ្ហាព្រំដែន។ លោក ហេង សំរិន បានឆ្លើយតបនឹងសំណើសុំរបស់តំណាងរាស្រ្តថា«រដ្ឋសភាពុំបានចេញលិខិតបេសកកម្មឲ្យឯកឧត្តមចុះធ្វើកិច្ចការនេះទេ ដូច្នេះខ្ញុំមិនអនុញ្ញាតឲ្យធ្វើសន្និសីទកាសែតនៅវិមានរដ្ឋសភាទេ»។
តំណាងរាស្រ្តគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ លោក អ៊ុំ សំអាន ដែលគ្រោងធ្វើសន្និសីទសារព័ត៌មាននោះជាមួយតំណាងរាស្រ្តម្នាក់ទៀត លោក ម៉ៅ មុនីវណ្ណ ប្រាប់VODនៅព្រឹកថ្ងៃអង្គារនេះថាលោកបានលុបចោលគម្រោងធ្វើសន្និសីទស្តីពីបញ្ហាព្រំដែននេះ ហើយនឹងចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍បញ្ជាក់ពីជំហររបស់ខ្លួនវិញ។ លោកបន្តថាការលុបចោលនេះ ដោយសារតំណាងរាស្រ្តចង់តវ៉ាសុំវិមានរដ្ឋសភា ដើម្បីធ្វើសន្និសីទ ជាជាងការធ្វើសន្និសីទនៅខាងក្រៅ ឬនៅទីស្នាក់ការរបស់គណបក្សសង្រ្គោះជាតិ។ លោកបញ្ជាក់ថាតំណាងរាស្រ្តបក្សប្រឆាំងអាចមានសិទ្ធិធ្វើសន្និសីទនៅវិមានរដ្ឋសភាបាន ដូចតំណាងរាស្រ្តគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក ជាម យៀប បានរៀបចំកាលពីកន្លងទៅ។
លោក អ៊ុំ សំអាន បន្តថាលោកនឹងស្នើសុំលោក សម រង្ស៊ី ជជែកជាមួយលោក ហេង សំរិន លើបញ្ហានេះ។ លោកបញ្ជាក់ថា«កន្លែងធ្វើការរបស់តំណាងរាស្រ្ត គឺនៅរដ្ឋសភា។ យើងតវ៉ាឲ្យបានសម្រាប់ថ្ងៃក្រោយ។ ខាងតំណាងរាស្រ្តគណបក្សប្រជាជន លោក ជាម យៀម អាចធ្វើបានកាលពីកន្លងទៅ ចុះហេតុអ្វីបានតំណាងរាស្រ្តគណបក្សសង្រ្គោះជាតិធ្វើអត់បាន»។ លោកបញ្ជាក់បន្ថែមថា«យើងកំពុងពិភាក្សាចង់ឲ្យលោកប្រធានសម រង្ស៊ី ចរចាជាមួយលោក ហេង សំរិន អាចឲ្យតំណាងរាស្រ្តធ្វើសន្និសីទកាសែតបាននៅរដ្ឋសភា»។
លោក អ៊ុំ សំអាន បានអះអាងថាលោក ហេង សំរិន បានធ្វើការងារ«ហួសពីតួនាទីជាប្រធានរដ្ឋសភា» ក្នុងការសម្រេចមិនឲ្យតំណាងរាស្រ្តគណបក្សសង្រ្គោះជាតិធ្វើសន្និសីទសារព័ត៌មាន។
VODមិនទាន់អាចទាក់ទងអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋសភា លោក ឈាង វុន ដើម្បីអត្ថាធិប្បាយលើបញ្ហានេះបាននៅឡើយទេ។
គួររំឭកថា ថ្មីៗនេះ តំណាងរាស្រ្តគណបក្សសង្រ្គោះជាតិមួយចំនួនរកឃើញថាប្រទេសវៀតណាមបានរំលោភដីកម្ពុជាជាបន្តបន្ទាប់នៅតាមខេត្តមួយចំនួន ដូចជាករណីនៅស្រុកមេមត់ ខេត្តត្បូងឃ្មុំ បញ្ហានៅច្រកតន់ហន់ ខេត្តកំពត និងបញ្ហាភ្នំដិននៅខេត្តតាកែវជាដើម។ តំណាងរាស្រ្តទាំងនោះបានចោទប្រកាន់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាប្រើប្រាស់ផែនទីក្លែងក្លាយ ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាព្រំដែនជាមួយប្រទេសវៀតណាម។
គម្រោងធ្វើសន្និសីទសារព័ត៌មានរបស់គណបក្សសង្រ្គោះជាតិ ធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន បានច្រានចោលការចោទប្រកាន់របស់តំណាងរាស្រ្តគណបក្សសង្រ្គោះជាតិដែលអះអាងថារដ្ឋាភិបាលធ្វើឲ្យបាត់បង់ភូមិចំនួនពីររបស់លោក ហេង សំរិន ប្រធានរដ្ឋសភា ទៅឲ្យប្រទេសវៀតណាម។ លោក ហ៊ុន សែន ក៏បានច្រានចោលការចោទប្រកាន់ថាបាត់បង់ដីនៅភ្នំដិនទៅឲ្យវៀតណាមផងដែរ។
គួរបញ្ជាក់ថា កាលពីថ្ងៃទី១២ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៤ លោកហេង សំរិន ធ្លាប់បានចេញសារាចរណែនាំដល់គណៈកម្មាការទាំង១០ ឲ្យសុំអនុញ្ញាតពីប្រធានសភាជាមុនសិន មុននឹងអញ្ជើញប្រជាពលរដ្ឋ ឬសង្គមស៊ីវិលចូលជួបក្នុងសភា៕
